Johannes Vermeer, doopnaam Johannis Reyniersz. Vos (Delft Nederland, oktober 1632 – Delft Nederland, 15 december 1675), roepnaam ‘Johannes’ ook wel ‘Jan’ werd geboren in de maand oktober 1632. Als kind van Reynier Jansz Vos (beter bekend als Vermeer) met als beroep: wever (weven tot textiel). Zijn moeder heette Digna Baltens en deed dienst als huisvrouw. Vermeer staat bekend als een van de bekendste en grootste Nederlandse kunstenaar uit de Nederlandse gouden eeuw en Nederlandse Kunstgeschiedenis aller tijden. Hij maakte faam met zijn beroemde werken, waaronder het ‘Gezicht op Delft’, ‘Het meisje met de parel’ en ‘Het melkmeisje’. Zijn inspiratie kwam vooral van Delftse stadsgezichten waar hij opgroeide, wat een grote invloed had op zijn leven en carrière als schilder.
Toegewijd aan het verbeteren van zijn vaardigheden, besloot Johannes Vermeer zich in 1653 als meester-schilder in te schrijven bij het Delftse Gilde. Hoewel de geschiedenis onvoldoende details bevat over de persoon van wie hij zijn opleiding kreeg. Is vastgelegd dat Vermeer een langdurige vriendschap had met Leendert Bramer (1596-1674). Wat de schilderstijl betreft, denken specialisten dat Rembrandt van Rijn een van de invloedsbronnen voor Vermeer was. Zoals blijkt uit zijn schilderijen in de latere jaren.
Jeugd
In de vroegere periode van Vermeers carrière vertoonden zijn werken enige gelijkenis met die van schilder Caravaggio (1571-1610). Hetzelfde gold voor andere werken van Vermeer, zoals Christus in het huis van Maria en Martha en Diana en haar metgezellen. Dit waren enkele van zijn vroegere schilderijen die draaiden om religie en mythologie. Die ook een vergelijkbare stijl hadden als andere opmerkelijke kunstenaars in zijn tijd.
De dwarsdoorsnede van de 17e eeuw Nederlandse samenleving, variërend van de afbeelding van een eenvoudige melkmeisje. Tot de luxe, pracht en praal van rijke notabelen en kooplui in hun ruime herenhuizen is een thema waar Vermeer altijd naar terugkeert. Zoals kunstenaars altijd zijn teruggekeerd naar geliefde thema’s. Van Gogh ‘De Zonnebloemen’, Paul Cézanne de ‘De kaartspelers’ en Claude Monet ‘Molen op de Onbekende Gracht, Amsterdam’. Uiteindelijk ontdekte Vermeer zijn unieke stijl toen hij huiselijke taferelen ging schilderen.
Schilderstechnieken
Johannes Vermeer was een meester in het verwerken van schaduw en licht in zijn werken. Hij kon deze stijl bereiken door gebruik te maken van de camerae obscurae. Dit is een soort instrument dat bestaat uit een doos, die voorzien is van een gat en een lens binnenin. Bovendien was het binnenste gedeelte van de doos wit geschilderd. En de spiegels en lenzen erin maakten het mogelijk dat beelden buiten de doos hun reflectie kregen. Hierdoor worden de schaduwen en het licht van de reflectie versterkt. Dit gaf de kunstenaar een beter beeld van de diepte van deze elementen op het oppervlak van het onderwerp.
Johannes Vermeer gebruikte deze stijl bij verschillende van zijn werken. Het is vooral zichtbaar in zijn latere schilderijen zoals De kantwerkster en Het meisje met de rode hoed. De weergave van licht en schaduw, inclusief het vermogen van de kunstenaar om zijn onderwerpen tot leven te laten komen, waren nogal indrukwekkend voor de ogen van de toeschouwer.
Het gebruik van de camerae obscurae door de kunstenaar gaf ook een uniek effect op het oppervlak van objecten. Op zijn onderwerpen waren markeringen aangebracht, en het is ook vermeldenswaard dat sommige grimmige of gedimde omstandigheden van het licht het effect versterkten door het gebruik van de spiegels en lenzen in de camera.
Met behulp van de speciale contraceptie lijken de schaduwlijnen veel gedurfder en harder. Dit alles presenteerde de kunstenaar op zijn schilderijen toen hij stoffen een unieke interpretatie gaf. Met de camera die Johannes Vermeer ook gebruikte, kon hij zelfs de fijnste details van zijn onderwerpen vastleggen. Wat erg belangrijk was telkens wanneer hij probeerde onderwerpen te schilderen en ze dicht bij de kijker te laten lijken.
Onnavolgbare kleurstelling en het verbijsterende lichtgehalte
Deze thema’s begonnen aan het eind van de jaren 1650, met name in Het melkmeisje, dat in essentie realistisch was. Dit schilderij toonde een vrouw in een huiselijke omgeving. En de kunstenaar verwerkte er licht in waardoor het kunstwerk verlicht leek. Verschillende van zijn schilderijen hadden die lichtgevende en briljante kwaliteit. In zijn schilderij Meisje met de parel, dat hij in 1665 maakte, leken het onderwerp en de achtergrond beide vergroot door de unieke stijl van de kunstenaar om ze helder te laten lijken.
Johannes Vermeer richtte zich vooral op realistische onderwerpen. Zoals blijkt uit de meeste van zijn schilderijen. Er is niets bijzonders aan de manier waarop hij zijn onderwerpen interpreteerde. Toch waren Vermeers kunstwerken nogal mystiek en raadselachtig. In tegenstelling tot andere kunstenaars was hij niet gericht op het maken van zelfportretten. In plaats daarvan was hij veel meer geïnteresseerd in het schilderen van objecten en landschappen. Die de kijkers in staat stelden hierover na te denken. Er was ook een gebrek aan verhaallijnen in zijn werken. Omdat zijn belangrijkste doel was om mensen de kans te geven zich te concentreren op het huidige moment en een verhaal te laten ontstaan in de geest van de kijker.
Dimensie en ruimte zijn ook belangrijke aspecten van Vermeers werken. Hij blonk uit in het gebruik van het kleurenpalet op zo’n manier dat zijn bekwaamheid om realistische beelden met een fotografische kwaliteit te creëren tot uiting kwam. De kunstenaar kon dit alles bereiken door het gebruik van zijn penseel en de keuze van de juiste kleuren om zijn werken te benadrukken.
Specialisatie
Johannes Vermeer specialiseerde zich in het vastleggen van zijn onderwerpen en ze te laten lijken alsof ze heel echt waren. Hij maakte het mogelijk om objecten een realistische uitstraling te geven doordat hij ze op een objectieve manier schilderde. Hij wilde de kijker die zeldzame en eerder driedimensionale blik op het onderwerp geven. Die hem in het huidige moment plaatste van het bewonderen van het onderwerp in zijn werkelijke situatie. Dit waren slechts enkele van zijn stijlen die hem populair maakten bij zijn tijdgenoten. En zijn baanbrekende stijl op het gebied van schilderkunst en picturale esthetiek leeft nog steeds voort tot op de dag van vandaag.
In de 17e eeuw was het gebruik van verfkleuren niet erg populair. Er waren ook beperkingen in het bereik van deze kleuren omdat ze, anders dan nu, niet in tubes en potjes verkrijgbaar waren. De poeders moesten fijngemalen worden voordat ze met een beetje water werden gemengd. Johannes Vermeer stond echter boven deze beperkingen en gaf zijn kunstwerken een fijne kwaliteit, omdat hij deze uitdagingen, die schilders in zijn tijd ondervonden, overwon.
Als trage en methodische schilder maakte Johannes Vermeer relatief weinig schilderijen In 2017 zijn er 35 schilderijen aan hem toegeschreven. Maar tijdens zijn leven was hij een bescheiden beroemdheid in zijn geboortestad Delft.
Overlijden en nalatenschap
Tegen het einde van zijn leven verslechterde het lot van de kunstenaar drastisch. Vooral door het rampzalige economische klimaat in Nederland na de Franse aanval op Nederland in 1672, bij de start van de Hollandse Oorlog. Beter bekend als de Frans-Nederlandse Oorlog (1672-1679). Toen Vermeer in 1675 na een kort ziekbed stierf. Naar aanleiding van armoede, onderliggend lijden en stress (aldus zijn vrouw), liet hij een vrouw, 11 kinderen en een enorme schuld na.
Na zijn overlijden raakte zijn kunst in de vergetelheid totdat hij in de 19e eeuw werd herontdekt door de Duitse kunsthistoricus Gustav Friedrich Waagen (1794–1868). En de Franse journalist en kunstcriticus Théophile Thoré-Bürger (1807–1869). Vermeer wordt heden ten dage beschouwd als een van de drie grootste Nederlandse schilders, samen met Rembrandt van Rijn (1606-1669) en Vincent van Gogh (1853–1890).
Afbeeldingvermelding
Acar, E. (2022). Foto van het schilderij Meisje met de parel [Foto]. Den Haag, Nederland. Geraadpleegd op 27 januari 2023, van https://www.pexels.com/photo/wood-light-man-people-14567461/ Licentie beeldmateriaal: Alle foto’s en video’s op Pexels zijn gratis te gebruiken. Je kunt de foto’s en video’s van Pexels aanpassen. Wees creatief en bewerk ze hoe je maar wilt. Toeschrijving is niet vereist. Je hoeft de fotograaf of Pexels niet te vermelden, maar het wordt altijd gewaardeerd.