Nelson Sullivan is de grondlegger van het fenomeen wat tegenwoordig vloggen heet. Zijn videokunst repertoire bestaat uit bijna 1100 uur aan beeldmateriaal. Nelson richtte zijn media producties voornamelijk op het iconische en bruisende, uitgaansleven van New York City (NYC), rondom de jaren 80.
De grondlegger van het vloggen
Op de vroege ochtend van 4 juli 1989, sterft vlogger Nelson Sullivan plotseling. De doodsoorzaak wordt vastgesteld als hartaanval. Hij laat bijna 1100 uur aan beeldmateriaal na. Video’s van het uitgaansleven van New York en alles daaromheen. Variërend van een eenvoudige wandeling in het Central Park. Maar ook verjaardagen, het langsgaan bij vrienden (voorafgaand, de voor NYC kenmerkende taxi of metro rit) en optredens van de inmiddels wereldberoemde drag queen RuPaul.
Tot aan de extravagante feestjes van de Club Kids en het enfant terrible Michael Alig. Nelsons vlogs geven een interessant kijkje in de keuken. Waarbij de kijker vanaf de eerste stoelenrij, wordt getrakteerd op de zoet en sappige beelden van de Club Kids cult-feestwereld. Met uitgesproken, extravagante persoonlijkheden en de even opmerkelijke, unieke kledingstijl. Waaronder de bekende Kids: James St. James, Walt Cassidy (Waltpaper), Ernie Glam, DJ Keoki en Lisa E (de actrice Lisa Edelstein). Tegen het nauwelijks nog herkenbare, grauwe en vervallen straatbeeld van New York toentertijd.
Zijn media producties waren van een hoog niveau die feilloos het reilen en zeilen van deze tijd weergeven. Zoals zijn goede vriend, entertainment journalist Michael Musto schrijft in het overlijdensbericht. In het zomer nummer van het OutWeek nieuws magazine 1989: “Dankzij zijn nauwgezette aandacht heeft hij een schat aan nachtvideo’s achtergelaten die; Meer nog dan de Warhol-dagboeken, de feestjaren in al hun vrolijk decadent plezier vastleggen.”
Andy Warhol en Keith Haring als inspiratiebron
Zoals veel kunstenaars uit die tijd was Andy Warhol en Keith Haring een grote inspiratiebron voor Nelson Sullivan. Zoals blijkt uit zijn altijd aanwezige videocamera, die net als Warhols bandrecorder bijna een verlengstuk van zijn personage werd. Nelson Sullivan tapes zijn gebaseerd op Warhols adoratie voor verveling en genieten van de lange en soms alledaagse kleedkamergesprekken.
Warhol zelf verschijnt zelfs in Nelsons werk bij Fiorucci. Marvin Taylor, de directeur van New York University’s Fales Library and Special Collections. Waar de Nelson Sullivan Video Collection is ondergebracht, legt uit: “Hij is duidelijk sterk beïnvloed door Warhol. Zelfs het idee van het documenteren van een scène. Zijn relatie met Holly Woodlawn is belangrijk vanwege die afkomst. Maar hij heeft zijn eigen set mensen. RuPaul en alle anderen die deel uitmaakten van zijn moment en zijn scene. Hij is daar heel bewust mee bezig.”
De evolutie van Nelson Sullivan video repertoire
Terwijl Nelson Sullivan in veel van zijn vroegere werk als een vogel aan de muur naar de achtergrond verdwijnt en alleen opvalt. Wanneer een van zijn gasten hem begroet met het steeds terugkerende, typische: “Hi Nelson”. Evolueren zijn video’s omstreeks 1987 wanneer hij de camera op zichzelf richt. Nelson Sullivan verruilt zijn enorme VHS camcorder voor een kleinere, compacte en lichtere Hi8 camcorder nadat hij een hernia heeft opgelopen.
Hij begint met het experimenteren met zijn wendbare nieuwe camera. Door de 8mm-camera te manoeuvreren om zichzelf te veranderen naar de verteller van zijn eigen artistieke documentaires. Net als de identiteit die zijn vrienden in de nachtclubs hebben aangenomen. Construeert hij zijn eigen persoonlijkheid als een geestige: lieve en onbetwistbaar party animal die door de decadentie van het nachtleven van de jaren 80 zwerft. Altijd op zoek naar leuk avontuur.
Drag-historicus Joe E. Jeffreys, die Nelson Sullivan beschouwt als een voorloper van zijn eigen videodocumentatie van drag. Vindt Nelson Sullivan plotselinge verschijning in zijn eigen video’s veelzeggend. “Wat mij verbaast aan Nelsons Sullivan werk is dat hij zichzelf opneemt in zijn eigen werk,” zegt Jeffreys. “Hij kan de camera nemen, hem op zichzelf richten en de verteller worden. Hij is niet alleen de vocale verteller. Maar hij is ook visueel aanwezig als de verteller in zijn werk, wat het naar een andere plaats en een ander niveau tilt. Veel mensen die naar het werk kijken denken dat er een andere cameraman moet zijn. Maar nee, hij was gewoon zo soepel en vertrouwd met de camera die hij gebruikte.”
Jeugd: Van het dorpje Kershaw naar de grote stad New York
Nelson Sullivan werd geboren in het dorpje Kershaw en verhuist begin jaren 70 naar het grote New York. Als geschoold pianist werkt Nelson Sullivan overdag in het Joseph Patelson Music House. Een klassieke muziekwinkel bij het Times Square plein. Oorspronkelijk was hij van plan een boek te schrijven over zijn ervaringen. In New York, vergelijkbaar met Charles Dicken’s Great Expectations. Plotseling realiseert hij zich dat het effectiever zou zijn om zijn videocamera aan te zetten en zijn publiek in levende lijve, te laten zien wat er daadwerkelijk gebeurde in en rondom het bruisende New York.
Rond 1983 begint Nelson Sullivan, met regelmaat zijn dagelijkse en nachtelijke uitstapjes naar beroemde clubs als Limelight en de Pyramid Club op de videocamera vast te leggen. Nieuw zijn, zijn filmaspiraties niet. Er zijn beelden van de jaren 70, waar hij de Christopher Street van Manhattan op zijn camera vastlegt.
Naast de nachtclubs en haar bezoekers, bezoekt en filmt Nelson Sullivan: De Gay Pride Parade en privé feestjes in zijn eigen huis op Ninth Avenue 5. Dat voor moderne begrippen aanvoelt als versleten fabriek. En in die tijd, dient als ontmoetingsplaats voor Nelsons nachtclubvrienden.
Michael Alig, RuPaul en Lahoma Van Zandt
Of het nu het nederige en hilarische begin van de huidige supersterren documenteert. Door een nog jonge RuPaul op te nemen op beeld. Die met Lahoma Van Zandt door de drukke straten van Manhattan, New York rent. In voetbal schoudervullingen gedecoreerd met toiletpapier. Of de nalatenschap en het begin van de faam van club promotors zoals Michael Alig. De ielige, extravagante, bon vivant en toenmalig voorman van de eerder genoemde rebelse Club Kids.
Nelson Sullivan video’s geven een ongeëvenaarde kijk op dit, helaas al lang vervlogen tijdperk. Niet alleen tonen zijn video’s het nachtleven op zijn hoogtepunt in al haar facetten. Maar brengt hij ook de steeds veranderende geografie van New York in beeld. Waarbij hij met zijn kat Douglas op het dak van zijn woning zit (Wat een mooi helikopterbeeld geeft van NYC in de 80’s). En hij met zijn hond Blackout door de desolate en vervallen straten van het oude, (voor moderne begrippen viezige) Meatpacking District wandelt. Naar de tevens vervallen voormalige aanmeer plaats voor cruiseschepen aan de Hudson rivier.
Zelfs met de overweldigende belangstelling en nostalgie voor deze periode van de New Yorkse geschiedenis. En de pop culturele voortzetting ervan door televisieshows als RuPaul’s Drag Race. Blijft het werk van Nelson Sullivan enigszins onderbelicht. De populariteit van Nelson Sullivan repertoire is echter vrij recent sterk gegroeid. Nadat zijn jeugdvriend Dick Richards het beeldmateriaal begint te uploaden op YouTube.
Dick Richards
Na de tragische en onverwachte dood van Nelson Sullivan. Enkele dagen nadat hij zijn vaste baan had opgezegd om een eigen TV programma op te zetten. Stelde Dick Richards snel de enorme collectie videobanden van Nelson Sullivan veilig. Samen met zijn partner David Goldman sloeg hij ze op in hun huis in Atlanta. En af en toe vertoonde hij een selectie van het werk in zijn eigen TV programma: The American Music Show.
In 1993 maakt queer historicus en archivaris Robert Coddington via Richards kennis met de video-kunstwerken van Nelson Sullivan. Hoewel Coddington aanvankelijk gefascineerd was door zijn samensmelting van kunst en documentaire, besefte hij het historische belang ervan pas jaren later. In 2000, toen hij, Richards en Goldman zich toelegden op het behoud en de promotie van Nelson Sullivan werk en nalatenschap.
Sindsdien hebben Coddington, Goldman en Richards tentoonstellingen georganiseerd over de hele wereld. Nelson Sullivan video’s zijn op filmfestivals getoond. En er is meer recentelijk, een YouTube-kanaal gestart. Het 5 Ninth Avenue Project (vrij vertaald naar de toenmalige woonlocatie van Nelson). Waarop een selectie van Nelson Sullivan video’s te zien is.
5 Ninth Avenue Project op YouTube
Via het 5 Ninth Avenue Project op YouTube hebben de video’s van Nelson Sullivan een nieuw; Jonger en breder publiek aangetrokken. Op de vraag wat de reacties op het 5 Ninth Avenue Project zijn, antwoordt Coddington: “Het is ongelooflijk. Er zijn zoveel mensen die ons schrijven op het kanaal. Er zijn veel jongeren die naar New York kijken. Natuurlijk is New York niet meer wat het was uit die tijd. Een van de grootste hits is een video van de metro naar Coney Island. Veel websites gebruiken die beelden om over het oude New York te discussiëren. Vooral over de graffiti op en in de metro. Er is veel nostalgie van leefdtijdgenoten te lezen in de reacties.”
Maar het moment dat, naar Coddington’s mening: “De vraag of Nelson al dan niet relevant is echt bevestigde”, kwam in september 2013 toen. Fales Library and Special Collections de Nelson Sullivan Video Collection verwierf als onderdeel van hun Downtown Collection. Die archieven bevat van New Yorkse subculturele grootheden als Richard Hell, Nick Zedd, Piet Mondriaan en David Wojnarowicz. Directeur Marvin Taylor herinnert zich: “Robert Coddington nam contact met mij op, zei dat hij materiaal van Nelson had en vroeg of ik hem kende.
Ik kende de naam, maar ik had niet veel van het materiaal gezien. Dus stuurde hij me een link en ik dacht, Oh, dit is geweldig. Niet alleen zijn documentatie van de clubscene in de jaren 80, maar ook vanwege Nelsons werk zelf als kunstenaar. Die heel bewust door de scene zweefde. Het riep allerlei noties op van de TV serie van David Wojnarowicz en een link met de Franse decadentie. Zo’n documentatie hadden we helemaal niet.”
Enkele weken nadat Dick Richards de laatste video op het 5 Ninth Avenue Project kanaal publiceert. Komt Richards op 13 September 2018 te overlijden. Sindsdien zijn er geen nieuwe video’s meer geüpload. En fungeert het kanaal veelal als archief.
Nelson Sullivan was de eerste vlogger
Gevraagd naar het historisch belang van Nelson Sullivan video’s, zegt Taylor: “De clubscene wordt vaak afgedaan als alleen maar feesten en gebruiken, maar de waarheid is en wat Nelson eigenlijk laat zien is hoeveel kunst daar werd gemaakt. Het was een van de laatste kleine bubbels voor het internet. Een van de laatste subculturen die we niet meer hebben omdat alles mondiaal en digitaal is geworden. Hij legde misschien een van de laatste analoge momenten in New York vast.”
Hoewel de video’s van Nelson Sullivan misschien het laatste analoge moment in New York zijn. Zoals Taylor suggereert, is zijn werk ook duidelijk een voorbode van meer hedendaagse vormen van DIY-video’s. Nelson Sullivan werk, dat zijn ervaringen vastlegt als een soort videodagboeken, vooral na 1987, vertoont onmiskenbaar overeenkomsten met de zelfrepresentatie en zelfgeconstrueerde personages. Die inherent zijn aan vlogging. Hoewel Nelsons werk misschien te obscuur was om een tastbaar en waarneembaar effect te hebben op de ontwikkeling van vloggen, merkt Coddington op: “Hij was de eerste vlogger als je ernaar kijkt.”
De unieke verslaglegging van Nelson Sullivan
Een andere, misschien meer directe voortzetting van Nelsons videodocumentaties van het rauwe. Rebelse en soms ranzige nachtleven en optredens is Joe E. Jeffreys’ Drag Show Video Verite. Een videoproject dat Jeffreys’ beelden van optredens in het nachtleven toont, van drag tot burlesque tot boylesque. Met veel van dezelfde artiesten die jaren eerder in Nelsons video’s te zien waren.
Toen hij via Coddington in aanraking kwam met het werk van Nelson tijdens zijn onderzoek naar Downtown drag-legende Ethyl Eichelberger. Herkende Jeffreys onmiddellijk de kracht van Nelsons video’s om optredens uit het verleden vast te leggen en te bewaren. Jeffreys herinnert zich: “Het was geweldig om deze oude stukken geschiedenis te zien die ik anders op een foto zou zien. Je was er niet bij, maar dit is over het algemeen zo dichtbij als je kunt komen.”
Op de vraag hoe het werk van Nelson Sullivan zijn eigen frequente videowerk beïnvloedt en ermee samenhangt. Antwoordt Jeffreys: “Het is het idee van een unieke vorm van het vastleggen van wat er elke avond gebeurt. Je begint de kringen en connecties te zien met mensen binnen de hedendaagse scene. Veel mensen uit Nelsons periode zijn er nog steeds en werken nog steeds, dus het is een voortzetting daarvan. De videocamera kan de wereld op die manier veranderen.
De revolutie wordt niet uitgezonden, maar op video vastgelegd. We nemen dit op, projecteren het in de toekomst en kijken wat er gebeurt. Ik weet niet of dat was wat Nelson probeerde te doen, wat zijn bedoeling was, maar tot op zekere hoogte is het dat geworden. Het is een geschenk aan de toekomst, het vastleggen van het verleden en het moment. Dit is het moment waar ik me nu in bevind, laten we richten en schieten en zien wat er gebeurt.”
Nalatenschap
Over het belang en de voortdurende nalatenschap van Nelsom Sullivan video’s zegt Robert Coddington: “Hij deed meer dan alleen een scène vastleggen. Hij was in staat om de mensen van nu en de toekomst te laten zien. Het begin van deze DIY-cultuur die we hebben.” “Als je wilt begrijpen waarom we hier nu zijn, hoef je alleen maar te kijken naar daar toen,” zegt Coddington. “En dankzij Nelsons archieven kun je dat doen.
Hoe belangrijk is dat? Nou, dat is eigenlijk ongelooflijk belangrijk, want dat is geschiedenis. En niemand anders deed het, grappig genoeg. En niemand anders deed het. Dus zijn archieven zijn een compleet uniek moment. Nelsons archieven zijn op zijn eigen manier net zo waardevol als de piramides. Wanneer het gaat om het vertellen over een samenleving op een bepaald moment en waar het in geloofde.”
Zoals Marvin Taylor zegt: “Ik denk dat de mensen zullen begrijpen dat als je echt wilt weten hoe het in de jaren 80 in New York was, je de video’s van Nelson Sullivan moet bekijken.”.
Nelson Sullivan verdient alle egards van de wereld
Nelson Sullivan was zijn tijd ver vooruit. Van het onbekende en onschuldige, doch enigszins ongemakkelijke: “What are you taking pictures for?” De reactie van een mede metroreiziger in de jaren 80. Wanneer Nelsons filmcamera aanstaat. Tot het vertrouwd straatbeeld van tegenwoordig. Waar filmen op straat (met de smartphone) de normaalste zaak van de wereld lijkt. En er niemand meer vreemd opkijkt wanneer de camera aanstaat. Nelson verdient alle egards van de wereld voor zijn oeuvre. Als eerste vlogger.