Omdat Utrecht sinds de middeleeuwen de rooms-katholieke, religieuze hoofdstad van Nederland is. Heeft de stad veel monumentale kerkelijke gebouwen, waaronder het meest iconische symbool: de Domtoren. Deze enorme klokkentoren staat al meer dan 640 jaar in het historische centrum van Utrecht. Het behoort tot de meest gewaardeerde voorbeelden van gotische architectuur in Nederland. De Domtoren is een wonder van soliditeit en elegantie. De toren is daarnaast door veel Utrechters bestempeld als het mooiste monument van Utrecht. En zelfs de mooiste kerktoren van West-Europa en de gehele wereld. De kerktoren is een hele vreemde toren want hij staat een heel eind van de Sint-Salvatorkerk af.
De toren
De toren is gebouwd in de 13e eeuw en afgerond na een bouwperiode van ruim 60 jaar (1321-1382). In een tijd waarin het Aartsbisdom Utrecht een ongekende macht en invloed had verkregen. Hoewel het in de eerste plaats een religieus gebouw was. Is de Domtoren ook gebruikt voor symbolische en strategische doeleinden. Als een van de hoogste en duurste gebouwen in Nederland gaf het perfect de autoriteit van het bisdom weer. Terwijl het, het bisdom ook een uiterst effectieve uitkijktoren bood.
Hoewel de Domtoren op zichzelf staat, was hij oorspronkelijk ontworpen en gebouwd als een torenspits (het hoogste gedeelte van een bouwwerk) en was hij ooit verbonden aan de Sint-Salvatorkerk. Dat komt omdat het middenschip (middendeel van het kerkgebouw) door een storm verwoest is in 1674. De Domtoren bleef grotendeels ongedeerd door de storm en staat sindsdien vrij. De schadesporen van de storm zijn nog steeds goed zichtbaar. Bijvoorbeeld het afgesloten poortje wat toentertijd toegang gaf tot het Davidskapel van de kerk via het toenmalige brugkapel. Ook op de grond zijn de schadesporen zichtbaar. De zwarte stenen markeren het einde van de kerk en het pad tussen de kerk en de Domtoren. Het omliggende Domplein heeft de markeringen in het plaveisel. Zo is waarneembaar hoe de gehele kerk er ongeveer uit zag voordat een groot gedeelte in 1674 uiteindelijk instortte.
Bezienswaardigheden van de Domtoren
Op 11-meter hoogte bevindt zich het Michaelskapel. Dat was het particuliere kapel van de bisschop. Vanuit daar kon de bisschop met de loopbrug naar de kerk toelopen.
Op 25-meter hoogte bevindt zich het Egmondkapel. Het fungeert tegenwoordig als mini museum. Vroeger woonde daar de torenwachter. Markant detail. De etage heeft nog steeds de oorspronkelijke torenwachters toilet. De ontlasting viel gewoon in de fundamenten van de Domtoren en daar bleef het liggen. Tot het volledig vergaan was door het samenspel van de elementen als het weer en de insecten. Met dien verstande dat de hygiëne vroeger een stuk minder hoog in het vaandel stond. Voorts is er de windvaan van de oorspronkelijke toren tentoongespreid. Met afgebeeld de beschermheilige van de kerk genaamd: Maarten.
Een 40-meter hoger staat de ruimte waar de klokken geluid worden. Dit gebeurt heden ten dagen nog steeds traditioneel met een touw en niet volautomatisch met de computer.
Vervolgens op 49-meter hoogte is de klokkenzolder. Met de imposante Maria klok, vergezeld door de klokkenbroertjes Martinus en Adrianus.
Op 70-meter bevindt zich de ruimte die dient als uitkijktoren. De stad Utrecht kan rondom de toren worden aanschouwt.
Op 95-meter, de hoogste top van de Domtoren. Kun je het schitterende uitzicht in ogenschouw nemen.
Op onbewolkte dagen zijn zelfs andere Nederlandse steden zichtbaar.
Het Domplein
Het Domplein is niet altijd een plein geweest. In essentie is het plein ontstaan door de eerder genoemde storm sedert 1674. Waarbij het ‘schip’ van de Sint-Salvatorkerk is weggeblazen en het plein ontstaan. Voor deze tijd was het gebied van het plein, concreet genomen het middeleeuwse centrum van de stad.
De Domtoren en het keizerlijk paleis
Het keizerlijk paleis Lofen stond aan de noordwesthoek van de Domtoren en het huidige Domplein, onderdeel van het Gotisch Domplein. De standplaats voor de rondreizende keizer. Die Europa doorkruiste en eens in de zoveel tijd zijn intrek nam. Het stadspaleis is op dit moment, zeker in dit jaargetijde interessant omdat de keizer die daar aanwezig was, aan de stad: Utrecht. Voor het eerst stadsrechten heeft toegekend. Naastgelegen het ambtsgebouw was een haven en verdedigingslinie. Later geëvolueerd tot de Utrechtse Oudegracht.
Het paleis is 230 jaar na de bouw afgebrand en op het eerste gezicht verloren gegaan in de tijd. De paleiskelders zijn echter bewaard gebleven, gerenoveerd en opengesteld voor het publiek. Het voormalige paleis Lofen is met het fameuze, doch smalle entree poortje te betreden. De kelders fungeren tegenwoordig als historisch museum. Op de bodem van het voormalige paleis bevindt zich tegenwoordig een café-restaurant met daarboven een parkeergarage.
De Domtoren als inspiratiebron
De Domtoren is veelvuldig gebruikt als inspiratiebron voor architectonische en schilderkunst gerelateerde meesterwerken. Architect Alfred Tepe, gespecialiseerd in neogotische kerkbouw. Hij was met de bouw van 70 kerken als architect behoorlijk productief. En grotendeels werkzaam in het kerngebied van het Aartsbisdom Utrecht. Paleis Soestdijk. Het schilderij Suicide et souvenir (1928) van de destijds in Utrecht woonachtige kunstschilder Pyke Koch. Maakt gebruik van de Domtoren als basis voor het meesterwerk.
Reconstructie en renovatie
Door zijn hoogte, ouderdom en unieke ontwerp heeft de toren voortdurend onderhoud nodig en is hij in de loop der jaren verschillende keren gerenoveerd. In 1836 is de toren zelfs bijna gesloopt nadat de bovenste verdiepingen (de lantaarn) ernstig waren beschadigd door wederom een storm. Gelukkig werden deze plannen uiteindelijk opgegeven en werd de Domtoren gereconstrueerd in plaats van verwijderd. Waarbij de stad een renovatie cyclus hanteert van 50 jaar voor nieuwe grote renovatiewerkzaamheden. Tegenwoordig is de Domtoren open voor het publiek en is het mogelijk de 112-meter en 32-centimeter hoge toren te beklimmen via het poortgebouw naast de kerk.
Afbeeldingvermelding
Gouw, T. (2016). Foto van de Domtoren [Foto]. Utrecht, Nederland. Geraadpleegd op 27 januari 2023, van https://www.pexels.com/photo/facade-of-medieval-church-tower-5800236/ Licentie beeldmateriaal: Alle foto’s en video’s op Pexels zijn gratis te gebruiken. Je kunt de foto’s en video’s van Pexels aanpassen. Wees creatief en bewerk ze hoe je maar wilt. Toeschrijving is niet vereist. Je hoeft de fotograaf of Pexels niet te vermelden, maar het wordt altijd gewaardeerd.